Trabzon’da yaklaşık 1100 yıl önce kilise olarak yaptırılan ancak Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u fethetmesinin ardından camiye çevrilen Ortahisar Camii yanındaki muvakkithane, Osmanlı döneminde uzun yıllar iftar ve sahur vakitlerinin belirlenmesini sağlıyordu. Müezzine bildirilen iftar vaktinde caminin minaresinde kandiller yanıyor, kente hakim Boztepe’deki görevli de kandilin yandığını görerek iftar topunu ateşliyordu.
Ortahisar Camii imamı Aydın Murutoğlu, 19. yüzyılda yapıldığı bilinen muvakkithanenin günümüzde caminin kütüphanesi ve imam odası olarak kullanıldığını söyledi. Teknolojinin gelişmediği eski dönemlerde her evde saat bulunmadığını, bu nedenle o dönemlerde muvakkithanelerin büyük önem taşıdığını anlatan Murutoğlu, ‘Camimizin yanındaki muvakkithane, özellikle namaz vakitlerinin tayininde Trabzon için büyük önem arz etmiş bir yapıdır. 1800’lü yıllarda burada bulunan iki saat yardımıyla namaz vakitleri vatandaşlara bildirilirdi” dedi.
Yapının, özellikle Ramazan ayında iftar ve sahur vakitlerinin belirlenmesi için de kullanıldığını anlatan Murutoğlu, şöyle devam etti:
”O dönemlerde Ramazan aylarında iftar ve sahur vakitlerinin belirlenmesi, orucun dini kurallara göre vaktinde tutulması gerekliliğinden dolayı önem taşıyordu. Muvakkithanedeki görevlinin iftar vaktini bildirmesiyle camimizin müezzini minarenin kandillerini yakar, kenti yüksekten gören Boztepe’deki görevli de kandil yanınca iftar topunu ateşlerdi. Sahurda da aynı şekilde vakit belirlenirdi. Top sesini duyan diğer cami görevlileri de kendi minarelerindeki kandilleri yakar, ezanı okurlardı.”
Ortahisar da çok küçük bir alanda pek çok tarihi yapı yanyana yer almaktadır .
Bu yapılardan en eskisi milattan sonra 350 yıllarına dek Roma tapınağının bulunduğu alanda tapınak yıktırılarak yerine yapılan “Panaghia Khrysokephalos Virgin” kilisesidir. Altınbaşlı Meryemana kilisesi olarak da bilinmektedir.
İsminin kaynağı kilisede bulunan Meryem ana ikonası’nda Hz.Meryemin başında yer alan altın haledir.Fatih Sultan Mehmed’in 1461 de Trabzon’u fethi ile camiiye dönüştürülmüş olduğundan günümüzde halen camii olarak kullanılmakta ve Fatih camii veya Ortahisar camii adıyla bilinmektedir.650 yıllık bir yapı olmasına rağmen oldukça iyi durunda korunmuş ve günümüze ulaşmıstır.
Fetih sonrası eklenen minaresi ince bir taş işçiliğine sahip olup Ortahisar silüetini tamamlamaktadır.Ahşap mihrap ince bir işçilik ürünü olup son minberin yapım tarihi 1804 yılına kadar iner.
